Nakon katastrofalne poplave (1795.), koja je u potpunosti devastirala veliki deo građevinskog fonda Apatina, počinje, krajem 18. i početkom 19. veka, dinamičan period formiranja novog, urbanog dela Apatina.  Pored niza javnih građevinskih zdanja (škola, opštinska kuća, mesnica, gostionica, itd.), jednu od ključnih urbanističkih tačaka, novoformiranog gradskog jezgra, predstavlja objekat sakralnog karaktera, rimokatolička crkva Uznesenja (Uspenja) Marijinog. 

Kako je Apatin u tom periodu imao velik broj iskusnih, i u široj regiji izuzetno afirmisanih majstora,  zidarske, tesarske i krovopokrivačke struke, realizacija ovog zahtevnog građevinskog poduhvata, poverena je jednom od najiskusnijih apatinskih građevinara, Johanu Gemaheru (pored Apatina, bio je angažovan i na izgradnji niza reprezantativnih i zahtevnih građevinskih objekata u Somboru i okolini).

Nakon konačno definisanog građevinskog plana (u jednom momentu se odustalo od prvobitnog plana i odlučeno da se pravi veći objekat)  i obezbeđivanja finasijskih sredstava, počelo se, 1795 godine, sa izgradnjom. Intenzivni građevinski radovi trajali su sve do 1798. godine, kada je ovaj crkveni objekat  završen.

Crkva Uspenja Marijinog je podignuta u glavnoj ulici, koja po njoj, od toga momenta dobija oficijelni naziv-Crkvena ulica. Postavljena je na samu regulacionu uličnu liniju i predstavlja trobrodnu građevinu, čija dužina iznosi 25 bečkih hvati,  a širina 10 (1 hvat-1,896 m). Crkveni toranj se podiže iz pročelja glavne fasade, koja ima karakteristike „Kopf” stila ili dunavskog baroka.  Uz levu stranu apsidalnog dela (u formi nepotpunog polukruga), flankirana je jednostavna sakristija.

Unutrašnjost crkve Uspenja Marijinog oslikana je je prvi put od strane pečujskog umetnika Maksrajtera (1882.), da bi u okviru proslave velikog crkvenog jubileja-stogodišnjice izgradnje ovog verskog objekta, 1898. godine, bila ponovo oslikana. Za ovaj izuzetno zahtevan posao bili su angažovani slikari Franc Lor i Karl Grajner (likovni umetnik iz Apatina). Bez obzira na izuzetan kvalitet realizovanog projekta dolazi do sledećeg potpunog oslikavanja, koje i danas krasi unutrašnjost crkvenog zdanja. Enterijer ovog sakralnog objekta je dekorisan u neobaroknom stilu, bojenim ornametima antropomorfne, floralne i geometrijske forme. Na svodu centralnog naosa, nalazi se nekoliko novozavetnih kompozicija urađenih temperom, u “al secco” tehnici  (tehnika slikanja na suvoj podlozi-malteru). Dekorisanje je povereno apatinskom slikaru Rudolfu Udvariju, koji je, 1939. godine,  na osnovu predložaka minhenskog umetnika Riharda Holcnera uspešno realizovao ovaj, za njega, najzahtevniji zadatak (oslikao je pre toga još nekoliko crkava, a nakon rata enterijer velike sale Doma kulture i  jedan zid svečane sale SO Apatin).

Prve orgulje za  crkvu Uspenja Marijinog, izradio je, 1797. godine, čuveni apatinski graditelj orgulja Kašpar Fišer. U pitanju su bile izvanredne bimanualne orgulje sa  16 registara, a koje su predstavljale sintezu visokog zanatsko-tehnološkog kvaliteta i umetničke komponente (bile su u upotrebi sve do 1912. godine, kada su zamenjene novim).

Pored statua sv. Petra i Pavla, poklonjenih od strane apatinskog ribarskog esnafa, iz crvenog invetara umetničkih artefakata, posebno se izdvaja barokna statua crne Bogorodice ili crne Madone, izrađene od  ebanovine. 

Crkvena slava ili popularno-kirbaj,  obeležava  se 15. avgusta.

Tomislav Šimunović